Τοποθέτηση υπερσυνδέσμων προς προστατευόμενα έργα ελευθέρως δημοσιευμένα σε άλλο ιστοχώρο, χωρίς την άδεια του δημιουργού

Απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 8ης Σεπτεμβρίου 2016

H τοποθέτηση σε ιστότοπο υπερσυνδέσμου προς έργα προστατευόμενα από το δικαίωμα του δημιουργού και ελευθέρως διαθέσιμα σε άλλον ιστότοπο χωρίς την άδεια του δημιουργού δεν συνιστά «παρουσίαση στο κοινό» όταν το πρόσωπο που τοποθετεί τον εν λόγω σύνδεσμο ενεργεί για μη κερδοσκοπικό σκοπό και δεν γνώριζε ούτε μπορούσε ευλόγως να γνωρίζει τον παράνομο χαρακτήρα της δημοσίευσης των οικείων έργων στον εν λόγω άλλο ιστοτόπο. 

Σε περίπτωση που οι σύνδεσμοι αυτοί τοποθετήθηκαν για κερδοσκοπικό σκοπό, η γνώση του παράνομου χαρακτήρα θα πρέπει να τεκμαίρεται.

 Υπόθεση C-160/15 GS Media BV κατά Sanoma Media Netherlands BV, Playboy Enterprises International Inc., Britt Geertruida Dekker). 

Το ζήτημα που αφορά την ευθύνη αυτού που δημιουργεί έναν υπερσύνδεσμο προς προστατευόμενα έργα που δημοσιεύθηκαν χωρίς την άδεια του δικαιούχου, παραβιάζοντας έτσι, το δικαίωμα του δημιουργού, έχει απασχολήσει πολλαπλώς τα Δικαστήρια πολλών χωρών. Το Δικαστήριο της ΕΕ έκρινε σχετικά με το ζήτημα αυτό και μπορούμε να πούμε ότι πλέον παύει η σχετική αμφισβήτηση.

Σε άλλη υπόθεση, στην απόφαση C 466/12 Nils Svensson κ.λπ. κατά Retriever Sveringe AB κρίθηκε από το ΔΕΕ ότι η τοποθέτηση σε ιστότοπο ενός υπερσυνδέσμου προς έργα ελευθέρως διαθέσιμα σε άλλον ιστότοπο δεν συνιστά «παρουσίαση στο κοινό» κατά τη διάταξη του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29. Και τούτο, με το σκεπτικό ότι για να εμπίπτει στην έννοια της παρουσίασης στο κοινό μια παρουσίαση, όπως είναι η πράξη της δημιουργίας συνδέσμου, η οποία αφορά τα ίδια έργα με την αρχική παρουσίαση και η οποία πραγματοποιήθηκε στο Διαδίκτυο, όπως και η αρχική παρουσίαση, δηλ. με τον ίδιο από τεχνική άποψη τρόπο, πρέπει να απευθύνεται σε νέο κοινό, δηλ. σε ένα κοινό που δεν λήφθηκε υπόψη από τους δικαιούχους, όταν αυτοί επέτρεψαν την αρχική παρουσίαση στο κοινό. Εν προκειμένω, η διάθεση των οικείων έργων δεν συνεπάγεται την παρουσίαση τους σε ένα νέο κοινό, διότι στην αρχική παρουσίαση είχαν ελεύθερη πρόσβαση όλοι οι χρήστες του Διαδικτύου, ενώ οι χρήστες του ιστοτόπου που περιέχει σύνδεσμο, με τον οποίο γίνεται παραπομπή στον ιστοτόπο όπου είχε γίνει η αρχική παρουσίαση είναι θεωρητικά δυνητικοί αποδέκτες αυτής και, συνεπώς, περιλαμβάνονται στο κοινό που είχαν υπόψη τους οι δικαιούχοι όταν επέτρεψαν την αρχική παρουσίαση.

Αυτή η ερμηνεία επελέγη και με τη διάταξη της 21ης Οκτωβρίου 2014, BestWater International (C‑348/13, μη δημοσιευθείσα, EU:C:2014:2315), όσον αφορά τέτοιους συνδέσμους που χρησιμοποιούν την τεχνική διαδικασία η οποία αποκαλείται «framing».

Μέχρι τώρα δεν είχε κριθεί το ζήτημα της τοποθέτησης υπερσυνδέσμων προς έργα, τα οποία έχουν καταστεί ελευθέρως διαθέσιμα σε άλλον ιστότοπο, αλλά χωρίς την άδεια των κατόχων του δικαιώματος του δημιουργού, δηλ. παρανόμως.

Στην υπόθεση C-160/15 GS Media BV το Δικαστήριο δέχθηκε ότι για την κατά περίπτωση εκτίμηση της «παρουσίασης στο κοινό» κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29, πρέπει, όταν η τοποθέτηση σε ιστότοπο ενός υπερσυνδέσμου προς έργο ελευθέρως διαθέσιμο σε άλλον ιστότοπο πραγματοποιείται από πρόσωπο το οποίο, πράττοντας τούτο, δεν επιδιώκει κερδοσκοπικό σκοπό, να λαμβάνεται υπόψη η περίσταση ότι το πρόσωπο αυτό δεν γνωρίζει, και δεν μπορεί ευλόγως να γνωρίζει, ότι το οικείο έργο είχε δημοσιευθεί στο διαδίκτυο χωρίς την άδεια του κατόχου των δικαιωμάτων δημιουργού. Το πρόσωπο αυτό μπορεί μεν να θέτει το εν λόγω έργο στη διάθεση του κοινού προσφέροντας στους χρήστες του διαδικτύου άμεση πρόσβαση σε αυτό, ταυτοχρόνως όμως δεν ενεργεί κατά κανόνα με απόλυτη επίγνωση των συνεπειών της συμπεριφοράς του προκειμένου να παράσχει σε τρίτους πρόσβαση σε έργο παρανόμως δημοσιευθέν στο διαδίκτυο. Επιπλέον, στην περίπτωση που το επίμαχο έργο ήταν ήδη διαθέσιμο χωρίς περιορισμούς στον ιστότοπο στον οποίο ο υπερσύνδεσμος καθιστά δυνατή την πρόσβαση, η πρόσβαση σε αυτό ήταν καταρχήν ήδη εφικτή από το σύνολο των χρηστών του διαδικτύου ακόμη και χωρίς την εν λόγω παρέμβαση. Αντιθέτως, όταν αποδεικνύεται ότι το πρόσωπο αυτό γνώριζε ή όφειλε να γνωρίζει ότι ο υπερσύνδεσμος που τοποθέτησε παρέχει πρόσβαση σε έργο παρανόμως δημοσιευθέν στο διαδίκτυο, για παράδειγμα λόγω του ότι ενημερώθηκε σχετικά από τους κατόχους του δικαιώματος του δημιουργού, τότε πρέπει να γίνει δεκτό ότι η τοποθέτηση του συνδέσμου αυτού συνιστά «παρουσίαση στο κοινό». Το ίδιο ισχύει στην περίπτωση κατά την οποία ο σύνδεσμος αυτός παρέχει τη δυνατότητα στους χρήστες του ιστοτόπου στον οποίο βρίσκεται ο εν λόγω σύνδεσμος να παρακάμψουν περιοριστικά μέτρα που έχει λάβει ο ιστότοπος στον οποίο βρίσκεται το προστατευόμενο έργο προκειμένου να περιοριστεί η πρόσβαση του κοινού στους συνδρομητές του και μόνον, με αποτέλεσμα η τοποθέτηση τέτοιου συνδέσμου να συνιστά ηθελημένη παρέμβαση χωρίς την οποία οι εν λόγω χρήστες δεν θα μπορούσαν να έχουν πρόσβαση στα μεταδιδόμενα έργα.Επιπλέον, όταν η τοποθέτηση υπερσυνδέσμων γίνεται για κερδοσκοπικό σκοπό, ευλόγως αναμένεται από το πρόσωπο που την πραγματοποιεί ότι θα προβεί στους αναγκαίους ελέγχους ώστε να βεβαιωθεί ότι το οικείο έργο δεν έχει δημοσιευτεί παρανόμως στον ιστότοπο στον οποίο οδηγούν οι εν λόγω υπερσύνδεσμοι, οπότε θεωρείται κατά τεκμήριο ότι η τοποθέτηση των υπερσυνδέσμων πραγματοποιήθηκε με απόλυτη επίγνωση τόσο του γεγονότος ότι το έργο είναι προστατευόμενο όσο και του ενδεχομένου ο κάτοχος του δικαιώματος του δημιουργού να μην έχει επιτρέψει τη δημοσίευσή του στο διαδίκτυο. Υπό τις περιστάσεις αυτές, και υπό τον όρο ότι το ανωτέρω μαχητό τεκμήριο δεν ανατρέπεται, η πράξη που συνίσταται στην τοποθέτηση υπερσυνδέσμου προς έργο παρανόμως δημοσιευθέν στο διαδίκτυο αποτελεί «παρουσίαση στο κοινό» κατά την έννοια του άρθρου 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29.

Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, το Δικαστήριο δέχθηκε ότι:

Το άρθρο 3, παράγραφος 1, της οδηγίας 2001/29/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 22ας Μαΐου 2001, για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας, έχει την έννοια ότι, προκειμένου να καθοριστεί αν η τοποθέτηση σε ιστότοπο υπερσυνδέσμων προς προστατευόμενα έργα ελευθέρως διαθέσιμα σε άλλον ιστότοπο χωρίς την άδεια του κατόχου του δικαιώματος του δημιουργού συνιστά «παρουσίαση στο κοινό» κατά την έννοια της διάταξης αυτής, πρέπει να εξακριβωθεί αν οι σύνδεσμοι αυτοί παρασχέθηκαν για μη κερδοσκοπικό σκοπό από πρόσωπο που δεν γνώριζε ούτε μπορούσε ευλόγως να γνωρίζει τον παράνομο χαρακτήρα της δημοσίευσης των οικείων έργων στον εν λόγω άλλον ιστότοπο ή, αντιθέτως, αν παρασχέθηκαν για κερδοσκοπικό σκοπό, περίπτωση κατά την οποία η γνώση του παράνομου χαρακτήρα θα πρέπει να τεκμαίρεται.