Προστασία των παιδιών στο ψηφιακό περιβάλλον

Σε έκθεση της 13.9.2011 που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η οποία εντάσσεται στο ψηφιακό θεματολόγιο της ΕΕ, προβάλλεται το συμπέρασμα ότι απαιτούνται περαιτέρω ενέργειες για διασφάλιση των παιδιών, σύμφωνα με έκθεση της Επιτροπής. Στην εν λόγω έκθεση εξετάζεται πως τα κράτη μέλη υλοποιούν τις συστάσεις της ΕΕ ώστε τα παιδιά να μπορούν απολαμβάνουν τον ψηφιακό κόσμο με αξιοπιστία και ασφάλεια. Τα μέτρα που λαμβάνουν τα κράτη μέλη και ο κλάδος της ψηφιακής τεχνολογίας για την υλοποίηση των συστάσεων της ΕΕ, του 1998 και του 2006, που αποβλέπουν στην προστασία των ανηλίκων κατά τη χρήση οπτικοακουστικών και επιγραμμικών (διαδικτυακών) υπηρεσιών αποδείχθηκαν ανεπαρκή συνολικά.

Συγκεκριμένα, από την έκθεση προκύπτει ότι οι χώρες της ΕΕ δεν ανταποκρίνονται επαρκώς, ή ότι έχουν διαφορετικές προσεγγίσεις όσον αφορά την αντιμετώπιση και την καταγγελία παράνομου ή βλαβερού περιεχομένου, την εξασφάλιση της πρόσβασης των παιδιών σε κατάλληλο για την ηλικία τους περιεχόμενο, καθιστώντας τα κοινωνικά δίκτυα ασφαλέστερα για τα παιδιά και προστατεύοντάς τα από βλαβερά βιντεοπαιχνίδια. Για παράδειγμα, πολλές είναι οι διαφορές μεταξύ των κρατών μελών όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι ανοιχτές τηλεφωνικές γραμμές ελέγχουν τη νομιμότητα, ή τη βλαβερότητα του περιεχομένου που τους καταγγέλλεται, καθώς και τον τρόπο με τον οποίο ανατρέχουν στην πηγή του και το επισημαίνουν στις αρμόδιες αρχές. Παρομοίως, οι χώρες της ΕΕ χρησιμοποιούν διάφορα συστήματα διαβάθμισης με βάση την ηλικία και τεχνικά μέσα ώστε οι ιστότοποι και τα παιχνίδια να ενδείκνυνται για άτομα της συγκεκριμένης ηλικίας. Από την έκθεση προκύπτει ότι υπάρχουν σημαντικά περιθώρια για την ενίσχυση της προστασίας των παιδιών στα πεδία αυτά. Η Επιτροπή πρόκειται να αντιμετωπίσει αυτά τα ζητήματα εντός του τρέχοντος έτους στο πλαίσιο ολοκληρωμένης πρωτοβουλία για την ενδυνάμωση και την προστασία των παιδιών που χρησιμοποιούν νέες τεχνολογίες.

Η κα Neelie Kroes, αντιπρόεδρος της Επιτροπής, αρμόδια για το ψηφιακό θεματολόγιο, δήλωσε: «Τα παιδιά συνδέονται διαδικτυακά ολοένα περισσότερο και σε μικρότερη ηλικία, διερευνώντας έναν συναρπαστικό ψηφιακό κόσμο ευκαιριών. Πρέπει όμως επειγόντως να εντείνουμε τις προσπάθειές μας, καθώς και τη συνεργασία μας, με σκοπό την ενδυνάμωση και την προστασία των παιδιών στο σημερινό, συνεχώς μεταβαλλόμενο ψηφιακό κόσμο. Πρέπει να παροτρύνουμε τους γονείς και τους δασκάλους ώστε να αναλάβουν τις ευθύνες τους. Η στρατηγική που θα παρουσιάσω εντός του τρέχοντος έτους θα αντιμετωπίζει κατά μέτωπο αυτά τα προβλήματα.»

Στην έκθεση προτείνεται ανάληψη διάφορων δράσεων, όπου περιλαμβάνονται:

Βλαβερό και παράνομο περιεχόμενο: ευρύτερη γνωστοποίηση των ανοιχτών γραμμών επικοινωνίας και βελτίωση των υποδομών στήριξης ώστε να γίνεται αποτελεσματικότερα η απομάκρυνση παράνομου περιεχομένου.

Κοινωνική δικτύωση και ιδιωτικότητα: ενίσχυση της ευαισθητοποίησης όσον αφορά τους κινδύνους και τους τρόπους περιορισμού τους.

Συστήματα διαβάθμισης με βάση την ηλικία: ευρύτερη χρήση συστημάτων διαβάθμισης με βάση την ηλικία (όπως του PEGI) για επιγραμμικά παιχνίδια· κατάρτιση δεοντολογικών κωδίκων και άλλων τρόπων για ευαισθητοποίηση του λιανικού εμπορίου ως προς τη διαβάθμιση με βάση την ηλικία, ώστε να αποφεύγονται πωλήσεις παιχνιδιών σε ανήλικους·


Σύμφωνα με την έρευνα EUKidsOnline (IP/11/479), οι 9-10χρονοι χρήστες του διαδικτύου στην Ευρώπη αναφέρουν ότι, κατά μέσο όρο, άρχισαν να συνδέονται από ηλικία 7 ετών. Ποσοστό 33% των συνδέονται διαδικτυακά με κινητό τηλέφωνο ή συσκευή χειρός. Το 77 % των 13-16χρονων και το 38 % των 9-12χρονων χρηστών ου διαδικτύου στην Eυρώπη δηλώνουν ότι διαθέτουν λογαριασμό σε ιστότοπο κοινωνικής δικτύωσης· το ένα τέταρτο όσων χρησιμοποιούν ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης αναφέρουν ότι το προφίλ τους είναι δημόσιο. Οποιαδήποτε ενωσιακή στρατηγική στο πεδίο αυτό οφείλει να λαμβάνει υπόψη τον παγκόσμιο και συνεχώς μεταβαλλόμενο χαρακτήρα του ψηφιακού περιβάλλοντος και να ανταποκρίνεται με ευελιξία στις νέες προκλήσεις.

Οι συστάσεις της ΕΕ, του 1998 και του 2006, για την προστασία των ανηλίκων αφορούσαν το γεγονός ότι η ενωσιακή και η εθνική κανονιστική ρύθμιση δεν μπορεί πάντοτε να συμβαδίζει με τον γοργό ρυθμό των εξελίξεων στο πεδίο των οπτικοακουστικών και των διαδικτυακών υπηρεσιών πληροφοριών. Σε επίπεδο ΕΕ (μέσω της οδηγίας για τις υπηρεσίες οπτικοακουστικών μέσων) και στα περισσότερα κράτη μέλη ισχύουν συγκεκριμένοι κανόνες ειδικά για το περιεχόμενο των οπτικοακουστικών μέσων επικοινωνίας. Αυτό καθιστά ακόμη πιο σημαντική για τα κράτη μέλη και τους παρόχους υπηρεσιών την επίγνωση των νέων προκλήσεων όσον αφορά την προστασία των ανηλίκων και την προώθηση των κατάλληλων συνθηκών πλαισίου, μέσω συνεργασίας των ενδιαφερόμενων φορέων και συρρύθμισης ή αυτορύθμισης.

Η έκθεση αναφέρεται σε διάφορες δράσεις που περιλαμβάνει το Ψηφιακό θεματολόγιο για την Ευρώπη. Η Επιτροπή έχει εν προκειμένω αναλάβει δέσμευση για «προώθηση πολυμερούς διαλόγου ενδιαφερομένων και αυτορύθμισης των ευρωπαϊκών και παγκόσμιων παρόχων υπηρεσιών (π.χ. πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, πάροχοι κινητών επικοινωνιών), ιδίως όσον αφορά τη χρήση των υπηρεσιών τους από ανηλίκους» (δράση 37).

Το Ψηφιακό θεματολόγιο καλεί επίσης τα κράτη μέλη «έως το 2013, να έχουν εφαρμόσει πλήρως ανοικτές γραμμές επικοινωνίας για την καταγγελία προσβλητικού ή βλαβερού επιγραμμικού περιεχομένου, να διοργανώσουν εκστρατείες ευαισθητοποίησης παιδιών για την επιγραμμική ασφάλεια, και να προσφέρουν διδασκαλία επιγραμμικής ασφάλειας στα σχολεία, καθώς και να ενθαρρύνουν παρόχους επιγραμμικών υπηρεσιών να εφαρμόζουν μέτρα αυτορύθμισης σχετικά με τη διαδικτυακή ασφάλεια των παιδιών» (δράση 40).

Εξάλλου, η Επιτροπή επιδιώκει την προώθηση της δημιουργίας διαδικτυακού ποιοτικού περιεχομένου ανάλογου προς την ηλικία του παιδιού (IP/11/746). Ένας στους τρεις 9-12χρονους βρίσκει στο διαδίκτυο αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα, όπως δήλωσαν σε έρευνα του EUKidsOnline (IP/10/1368).