Η ηλεκτρονική δίκη καθίσταται πραγματικότητα; Οι νέες διατάξεις του σχεδίου νόμου «για τη δίκαιη δίκη και την αντιμετώπιση φαινομένων αρνησιδικίας»

Σε δημόσια διαβούλευση τέθηκε στις 14/12/2011 η νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για τη δίκαιη δίκη και την αντιμετώπιση φαινομένων αρνησιδικίας. Όπως σημειώνεται στο δικτυακό τόπο διαβουλεύσεων, "Με το παρόν σχέδιο νόμου προωθούνται τολμηρά μέτρα στην απονομή της δικαιοσύνης, που στόχο έχουν την επιτάχυνσή της, την αποσυμφόρηση των δικαστηρίων και την προστασία του δικαιώματος κάθε ανθρώπου σε μια δίκαιη και έντιμη δίκη που διεξάγεται μέσα σε εύλογη προθεσμία, δικαίωμα το οποίο κατοχυρώνεται τόσο στο Σύνταγμα της Ελλάδας όσο και στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στο Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, περιλαμβάνονται οι εξής διατάξεις: Άρθρο 11: Ηλεκτρονική έκδοση αποφάσεων Το άρθρο 304 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αντικαθίσταται ως εξής: «1. Αφού περατωθεί η ψηφοφορία, ο εισηγητής δικαστής συντάσσει την απόφαση σε ηλεκτρονική μορφή. Αν πρόκειται για αποφάσεις του Προέδρου του Μονομελούς Πρωτοδικείου και του Ειρηνοδικείου, την απόφαση συντάσσει σε ηλεκτρονική μορφή και ακολούθως, χρονολογεί και υπογράφει την αποτύπωσή της σε υλική μορφή ο δικαστής που εκδίδει την απόφαση. 2. Η απόφαση της παραγράφου 1 δημοσιεύεται σε δημόσια συνεδρίαση. Ο δικαστής που παραδίδει την απόφαση σε ηλεκτρονική μορφή, παραδίδει ομοίως και το πρωτότυπο της απόφασης με πλήρες το περιεχόμενο που προβλέπεται στο άρθρο 305». Σχολιασμός: Θα πρέπει να αξιοποιηθεί η διάταξη αυτή για την πλήρη ηλεκτρονική αρχειοθέτηση των δικαστικών αποφάσεων και την κατάργηση του φυσικού αρχείου. Άρθρο 41:Συνοπτική έκθεση δικογράφου και ηλεκτρονική διεύθυνση 1. Στο τέλος της παραγράφου 2 του άρθρου 19 του π.δ. 18/1989 προστίθενται εδάφια ως εξής: «Σε περίπτωση κατά την οποία το δικόγραφο υπογράφεται από δικηγόρο, αναγράφεται η ηλεκτρονική του διεύθυνση. Στο δικόγραφο περιέχεται συνοπτική έκθεση των τιθέμενων νομικών ζητημάτων, η οποία δεν υπερβαίνει τις 200 λέξεις. Εάν ελλείπει η έκθεση, δεν ορίζεται δικάσιμος μέχρις ότου συμπληρωθεί το δικόγραφο. Η υποχρέωση αυτή δεν αφορά την αίτηση αναστολής και την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων». Σχολιασμός: Η αναγραφή της ηλεκτρονικής διεύθυνσης καθιστά δυνατή την ηλεκτρονική επικοινωνία μεταξύ των παραγόντων της δίκης. Είναι συνεπώς μια πολύ σημαντική ρύθμιση. Άρθρο 42: Ηλεκτρονική κατάθεση και επίδοση δικογράφου 1. Στο άρθρο 19 του π.δ. 18/1989 προστίθεται παράγραφος 8 ως εξής: «8. Το ένδικο μέσο ή βοήθημα μπορεί να υποβάλεται και με ηλεκτρονικά μέσα, εφόσον φέρει προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή, κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 1 του π.δ. 150/2001 (Α΄ 125). Το ένδικο μέσο ή βοήθημα που έχει υποβληθεί με ηλεκτρονικά μέσα θεωρείται ότι κατατέθηκε, εφόσον επιστραφεί στον αποστολέα του εγγράφου από το δικαστήριο ηλεκτρονική απόδειξη που φέρει προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή, κατά την ως άνω έννοια, και περιέχει και την έκθεση κατάθεσης». 2. Στο άρθρο 21 του π.δ. 18/1989 προστίθεται παράγραφος 7 ως εξής: «7. Οι προβλεπόμενες από τις ανωτέρω παραγράφους επιδόσεις του δικαστηρίου προς τους διαδίκους μπορεί να γίνονται και με ηλεκτρονικά μέσα, εφόσον το δικόγραφο και η πράξη του Προέδρου περί ορισμού δικασίμου και εισηγητή φέρουν προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή, κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 1 του π.δ. 150/2001 (Α΄ 125). Το δικόγραφο και η πράξη του Προέδρου που έχουν επιδοθεί με ηλεκτρονικά μέσα θεωρείται ότι επιδόθηκαν, εφόσον επιστραφεί στο δικαστήριο από τον παραλήπτη ηλεκτρονική απόδειξη, που φέρει προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή, κατά την ως άνω έννοια, και ισχύει ως έκθεση επίδοσης». 3. Στην παράγραφο 5 του άρθρου 34 του π.δ. 18/1989 προστίθεται εδάφιο ως εξής: «Η κοινοποίηση μπορεί να γίνει και με ηλεκτρονικά μέσα σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 7 του άρθρου 21 του παρόντος.». Σχολιασμός: οι παραπάνω διατάξεις είναι πολύ σημαντικές διότι καθιστούν δυνατή την ηλεκτρονική διεξαγωγής της πολιτικής δίκης. Παρόμοιες διατάξεις με τις παραπάνω προβλέπονται και για τη διαδικασία στα διοικητικά δικαστήρια, όπου ούτως ή άλλως είναι μειωμένης σημασία η φυσική παρουσία του δικηγόρου και θα έπρεπε να επιτρέπεται η πλήρης διεξαγωγής της δίκης με ηλεκτρονικά μέσα. Άρθρο 48: Συνοπτική έκθεση δικογράφου και ηλεκτρονική διεύθυνση 1. Στην παράγραφο 1 του άρθρου 45 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας προστίθεται περίπτωση δ ως εξής: «δ΄. Στο δικόγραφο περιέχεται συνοπτική έκθεση των τιθέμενων ζητημάτων, η οποία δεν υπερβαίνει τις 200 λέξεις. Η υποχρέωση αυτή δεν αφορά την αίτηση αναστολής και την αίτηση ασφαλιστικών μέτρων». 2. Στο τέλος της παραγράφου 2 του άρθρου 45 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας προστίθεται εδάφιο ως εξής: «Στην περίπτωση που το δικόγραφο υπογράφεται από δικηγόρο, αναγράφεται η ηλεκτρονική του διεύθυνση». 3. Στο άρθρο 46 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας προστίθεται δεύτερο εδάφιο ως εξής: «Εάν ελλείπει η έκθεση της περίπτωσης δ της παραγράφου 1 του άρθρου 45 του παρόντος κώδικα, δεν ορίζεται δικάσιμος μέχρις ότου συμπληρωθεί το δικόγραφο». Άρθρο 49: Ηλεκτρονική κατάθεση και επίδοση δικογράφου 1. Στο άρθρο 48 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας προστίθεται παράγραφος 6 ως εξής: «6. Οι προβλεπόμενες από τις ανωτέρω παραγράφους επιδόσεις μπορούν να γίνονται και με ηλεκτρονικά μέσα, εφόσον τα προς επίδοση έγγραφα φέρουν προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή, κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 1 του π.δ. 150/2001 (Α΄ 125). Τα προς επίδοση έγγραφα που υποβλήθηκαν με ηλεκτρονικά μέσα θεωρείται ότι επιδόθηκαν, εφόσον επιστραφεί στο δικαστήριο από τον παραλήπτη ηλεκτρονική απόδειξη, που φέρει προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή, κατά την ως άνω έννοια, και ισχύει ως έκθεση επίδοσης». 2. Στο άρθρο 126 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας προστίθεται παράγραφος 7 ως εξής: «8. Τα δικόγραφα μπορεί να υποβάλονται και με ηλεκτρονικά μέσα, εφόσον φέρουν προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή, κατά την έννοια του άρθρου 3 παράγραφος 1 του π.δ. 150/2001 (Α΄ 125). Τα δικόγραφα που έχουν υποβληθεί με ηλεκτρονικά μέσα θεωρείται ότι κατατέθηκαν, εφόσον επιστραφεί στον αποστολέα του εγγράφου από το δικαστήριο ηλεκτρονική απόδειξη που φέρει προηγμένη ηλεκτρονική υπογραφή, κατά την ως άνω έννοια, και περιέχει και την έκθεση κατάθεσης». 3. Στο άρθρο 195 του Κώδικα Διοικητικής Δικονομίας προστίθεται παράγραφος 3 ως εξής: «3. Η κοινοποίηση μπορεί να γίνει και με ηλεκτρονικά μέσα σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παρ. 6 του άρθρου 48 του παρόντος».