Τετάρτη 30 Μαΐου 2012

Call for Papers: JURIX 2012




http://conference.jurix.nl/2012/cfp.html

The 25th International Conference on Legal Knowledge and Information Systems

University of Amsterdam, The Netherlands, 17-19th December 2012


Celebrating 25 years of supporting and enhancing cutting edge research in the interface between law and computer technology, the 2012 JURIX conference will return to its roots in Amsterdam. We invite submission of original papers on the advanced management of legal information and knowledge, covering foundations, methods, tools, systems
and applications for the following (non-exhaustive) list of topics:

* Support for lawyers, in legal reasoning, document drafting, negotiation;
* Support for the production and management of legislation, in agenda setting, policy analysis, drafting, workflow management, monitoring implementation;
* Support for the judiciary, in application of the law, analysis of evidence, management of cases;
* Support for police activities, in forensic inquiries, search and evaluation of evidence, management of investigations;
* Support for public administration, in applying regulations and managing information;
* Support for the acquisition, management or use of legal knowledge,
using rules, cases, neural networks, intelligent agents or other methods;
* Systems and methods to support policies and legal issues for social networks;
* Retrieval of legal information;
* Legal education;
* Digital-rights management;
* Alternative dispute resolution, particularly on-line;
* Regulatory compliance and compliance of business processes;
* Theoretical foundations for the use of Artificial Intelligence
techniques in the legal domain;
* Models of legal knowledge, including concepts (legal ontologies),
rules, cases, principles, values and procedures;
* Legal inference and argumentation;
* Verification and validation of legal knowledge systems;
* Management of legal information in the semantic web;
* XML standards for legal documents, including legislative, judicial, administrative acts as well as private documents, such as contracts;
* Modelling the legal interactions of autonomous agents and digital institutions;
* Methods for managing organizational change when introducing legal knowledge systems;
* Evaluation of systems using advanced informatics techniques in legal applications;
* Interdisciplinary applications of legal informatics methods and systems.

The deadline for paper submission is the 1. September 2012. Papers should be submitted through the EasyChair Conference Management System,

https://www.easychair.org/conferences/?conf=jurix2012

using PDF or Word format, and should not exceed 10 pages when formatted using the styles and guidelines in the Instructions for Authors. Author instructions and style sheets can be found at the IOS Press site under
“Book Publishing” in the “Authors’ Corner”. Authors are strongly encouraged to use these style sheets, as papers not meeting the publisher’s criteria or exceeding the page limit will be excluded from inclusion in the proceedings.
The conference proceedings will be published by IOS Press (Amsterdam, Berlin, Oxford, Tokyo, Washington DC) in their series “Frontiers in Artificial Intelligence and Applications” before the Conference Proposals for tutorials and workshops are invited and strongly encouraged. All proposals, including a short description of the topic,
should be sent to the Programme Chair by email. . There will also be a possibility to publish selected workshop papers with a range of peer reviewed journals, including SCRIPTed


Programme Chair:
Burkhard Schafer,
SCRIPT Centre for IT and IP Law
University of Edinburgh, UK.
b.schafer@ed.ac.uk

Local Organisation Chair:
Tom van Engers, Leibniz Center for Law
Faculteit der Rechtsgeleerdheid/Faculty of Law
Universiteit van Amsterdam
vanEngers@uva.nl

Conference website:

http://conference.jurix.nl/2012/cfp.html

Important Dates:
* Deadline for submissions of papers: 1. September 2012
* Notification of acceptance: 30th September
* Final, camera-ready copies required by: 5th October 2012
* Deadline for proposals for workshops and tutorials: 15. September
* Conference: main conference 17-18th December, workshops 19th December
JURIX conferences are held under the auspices of the Dutch Foundation
for Legal Knowledge Systems.

Contacts
You can contact us by sending an email to
Burkhard Schafer, B.schafer@ed.ac.uk

--
Burkhard Schafer
Professor of Computational Legal Theory
Director, SCRIPT Centre for IT and IP Law
School of Law
University of Edinburgh
Old College
Edinburgh
EH8 9YL
B.Schafer@ed.ac.uk
0044-(0)131-6502035
http://www.law.ed.ac.uk/staff/view.asp?ref=69

Δευτέρα 21 Μαΐου 2012

Επιβολή τεχνολογικών μέτρων προστασίας στο Διαδίκτυο


Με την υπ' αριθ. 4658/2012 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών που δίκασε κατά τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων επιβλήθηκε σε ορισμένες ελληνικές εταιρίες πρόσβασης στο Διαδίκτυο η υποχρέωση να χρησιμοποιήσουν τεχνολογικά μέτρα προστασίας και συγκεκριμένα, να εγκαταστήσουν μια τεχνική διακοπής πρόσβασης στις διευθύνσεις Διαδικτύου που αντιστοιχούν στις ιστοσελίδες www.ellinadiko.com και www.music-bazaar.com. H απόφαση αυτή είναι η πρώτη στην Ελλάδα που επιβάλλει μια τέτοια υποχρέωση για το φιλτράρισμα του διαδικτυακού περιεχομένου και αποτελεί σημαντικό δεδικασμένο, έχει δε σαφή και εξαιρετικά τεκμηριωμένη αιτιολογία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η παραπάνω απόφαση φαίνεται να αποκλίνει από τη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις αποφάσεις της 16-2-2012 (υπόθεση C-360/10 SABAM vs Netlog NV) και 24-11-2011(υπόθεση C-70/10 Scarlet Extended SA vc SABAM), όπου έγινε δεκτό ότι δεν είναι σύμφωνη με την κοινοτική νομοθεσία η υποχρέωση που επιβάλλεται από εθνικό δικαστή προς έναν πάροχο υπηρεσιών φιλοξενίας να θέσει σε λειτουργία σύστημα φιλτραρίσματος των πληροφοριών που έχουν αποθηκεύσει στους διακομιστές του οι χρήστες των υπηρεσιών του, το οποίο εφαρμόζεται αδιακρίτως για το σύνολο των χρηστών αυτών, προληπτικώς, με δικά του αποκλειστικώς έξοδα, και χωρίς χρονικό περιορισμό, ικανό να εντοπίσει ηλεκτρονικά αρχεία που περιέχουν μουσικά, κινηματογραφικά ή οπτικοακουστικά έργα, επί των οποίων ο ενάγων διατείνεται ότι έχει δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, με σκοπό να μπλοκάρει την προσβάλλουσα το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας θέση των εν λόγω έργων στη διάθεση του κοινού.

Ουσιαστικά δεν υπάρχει καμία απόκλιση ή αντίφαση της απόφασης του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθηνών σε σχέση με την ως άνω κοινοτική νομοθεσία, καθώς η εν λόγω απόφαση αφορά συγκεκριμένες ιστοσελίδες που φιλοξενούν υλικό που παραβιάζει τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και δεν πρόκειται εν προκειμένω για την εισαγωγή συστήματος φιλτραρίσματος πληροφοριών με γενικό χαρακτήρα, όπως στην περίπτωση που ανέκυψε ενώπιον του ΔΕΕ.

Ειδικότερα, αποδείχθηκε από τη διαδικασία στο Δικαστήριο ότι τα περιστατικά που αφορούν την ένδικη υπόθεση έχουν ως εξής: α) η πρώτη από τις ιστοσελίδες, www.ellinadiko.com λειτουργεί με τη μορφή διαδικτυακού φόρουμ του οποίου η θεματολογία είναι προσβάσιμη σε εγγεγραμμένη μέλη και ακολουθείται η εξής διαδικασία
για τη φόρτωση και την καταφόρτωση έργων: οι ιδιοκτήτες και οι συνδρομητές/μέλη της ιστοσελίδας προβαίνουν σε παράνομη ψηφιοποίηση ελληνικών και αλλοδαπών μουσικών και οπτικοακουστικών έργων και στη συνέχεια τα φορτώνουν σε κεντρικούς servers γνωστών δικτυακών τόπων, όπως είναι οι rapidshare.com, megaupload.com κλπ., όπου δημιουργείται σταθερό ψηφιακό αντίγραφο. Στη συνέχεια οι επισκέπτες της ιστοσελίδας μπορούν να αποκτήσουν πρόσβαση στα έργα ενεργοποιώντας έναν σύνδεσμο (link), μέσω του οποίου ανακατευθύνεται στο διακομιστή που φιλοξενεί το έργο και αυτό μέσω φευγαλέων αναπαραγωγών καταφορτώνεται και αποθηκεύεται στον η/υ (ή άλλο ψηφιακό μέσο) του χρήστη. Παρόμοια λειτουργεί και η ιστοσελίδα www.music-bazaar.com.

Ενόψει του ότι δεν αμφισβητήθηκε ότι η λειτουργία των άνω ιστοσελίδων παραβίαζε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικά δικαιώματα (βεβαίως, το Δικαστήριο απέρριψε τον ισχυρισμό περί συντρέχοντος πταίσματος των αιτούντων που στηριζόνταν στη μη διαμαρτυρία τους επί πολλά έτη, καθώς αποδείχθηκε ότι έλαβαν γνώση μεταγενέστερα), κρίθηκε αναγκαία από το Δικαστήριο η λήψη ασφαλιστικών μέτρων.

Το Δικαστήριο βασίσθηκε σε τεχνική έκθεση - πραγματογνωμοσύνη που τεκμηριωμένα παρουσίασε τις τεχνικέ διακοπής πρόσβασης στις ως άνω ιστοσελίδες. Έγινε δε δεκτό ότι η εγκατάσταση των συγκεκριμένων τεχνικών διακοπής πρόσβασης γίνεται σε σύντομο χρόνο, η χρήση τους για τη διακοπή πρόσβασης σε μια διεύθυνση διαδικτύου δεν προβλέπεται να έχει αρνητικές επιπτώσεις στο διαδίκτυο, ενώ το κόστος της είναι αμελητέο. Περαιτέρω, οι τεχνικές αυτές είναι αναγκαίες και τελούν σε εύλογη σχέση με τον επιδιωκόμενο σκοπό, διότι επιτρέπουν τη διακοπή πρόσβασης χρηστών σε συγκεκριμένες μόνο διευθύνσεις διαδικτύου ή σε δικτυακούς τόπους με συγκεκριμένα ονόματα, αλλά και πρόσφορες, διότι εμποδίζεται η πρόσβαση σε όλο το περιεχόμενο και τις υπηρεσίες του δικτυακού τόπου με αυτή τη διεύθυνση για την οποία ζητείται η διακοπή πρόσβασης, ενώ η τεχνική διαδικασία παράκαμψης της διακοπής πρόσβασης είναι άγνωστη στο μέσο χρήστη. Επίσης, κρίθηκε αφενός ότι η διακοπή της πρόσβασης είναι νόμιμη, διότι δεν εντοπίστηκαν άλλοι δικτυακοί τόποι που να μοιράζονται την ίδια διεύθυνση διαδικτύου με τις ένδικες ιστοσελίδες και αφετέρου ότι θα πρέπει να εφαρμοστεί η βασική τεχνική διακοπής πρόσβασης σε συγκεκριμένη διεύθυνση διαδικτύου που αφορά τις ένδικες ιστοσελίδες με τις παραπάνω διευθύνσεις, μέσω της εγκατάστασης από το προσωπικό διαχείρισης του δικτύου των καθών, των σχετικών ρητών οδηγιών στους δρομολογητές - routers του εν λόγω δικτύου.

Τετάρτη 16 Μαΐου 2012

H αντιμετώπιση της προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας στο Διαδίκτυο




Ιωάννης Ιγγλεζάκης
Επικ. Καθηγητής Τμ. Νομικής ΑΠΘ
Δικηγόρος Θεσσαλονίκης

Η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία έχει επιφέρει σημαντικές αλλαγές στη δημιουργία και εκμετάλλευση μουσικών, οπτικοακουστικών και άλλων έργων, καθώς κατέστησε δυνατή την αναπαραγωγή τους χωρίς απώλεια πιστότητας, όπως και τη διάδοσή τους στη συνέχεια, μέσα από το Διαδίκτυο που ως ένα οικουμενικό δίκτυο επικοινωνίας, επιτρέπει την πρόσβαση χρηστών σε αυτά, χωρίς περιορισμούς. Ωστόσο, για τους δημιουργούς και τους δικαιούχους δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων η ανεξέλεγκτη διάδοση έργων μέσω του Διαδικτύου αποτελεί σημαντικό πρόβλημα, καθώς είναι ιδιαίτερα δυσχερής η προσπάθεια ανάσχεσης της παράνομης κυκλοφορίας τους.

Το σημαντικότερο πρόβλημα δημιουργείται από την ανταλλαγή αρχείων μέσω δικτύων ομότιμων κόμβων (peer-to-peer networks), διαδικασία με την οποία καθίστανται διαθέσιμα σε κάθε χρήστη του Διαδικτύου, ανά τον κόσμο, ψηφιακά αρχεία μουσικής, ταινιών, προγραμμάτων η/υ κ.ά. Γενικότερα, η ανταλλαγή αρχείων είναι πολύ διαδεδομένη στο συμμετοχικό Διαδίκτυο ή Web 2.0 και το πιο σημαντικό είναι ότι οι χρήστες του Διαδικτύου δεν θεωρούν επιλήψιμη τη μεταφόρτωση αρχείων με προστατευόμενα έργα, αλλά την αντιμετωπίζουν ως αποδεκτή, προσδίδοντας και ιδεολογικά χαρακτηριστικά σε αυτήν, όπως φανερώνει η ανάδειξη πολιτικών κινήσεων σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, με αντικείμενο την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία και την αλλαγή των ρυθμίσεων που ισχύουν σε σχέση με την εκμετάλλευση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας.

Ασφαλώς, η τεχνολογία ανταλλαγής αρχείων είναι εξαιρετικά καινοτόμος και χρήσιμη τεχνολογία, καθώς επιτρέπει την επικοινωνία ανεξάρτητων υπολογιστών χωρίς την ύπαρξη ενός κεντρικού κόμβου, καθιστώντας έτσι, τον απλό χρήστη του Διαδικτύου και διανομέα της πληροφορίας. Τα σύγχρονα δίκτυα ομότιμων κόμβων χρησιμοποιούν το πρωτόκολλο BitTorrent, μέσω του οποίου γίνεται δυνατός ο διαμοιρασμός μεγάλου όγκου δεδομένων. Συγκεκριμένα, το εν λόγω πρωτόκολλο επιτρέπει στους χρήστες να ανακτούν αρχεία από πλήθος πηγών και να τα μεταφορτώνουν ταυτόχρονα σε άλλους χρήστες, με τη βοήθεια ενός αρχείου torrent, το οποίο περιέχει μεταδεδομένα, δηλ. πληροφορίες για το περιεχόμενο του διαμοιραζόμενου αρχείου και την τοποθεσία των τμημάτων του αρχείου. Τα δίκτυα ομότιμων κόμβων που λειτουργούν χρησιμοποιώντας τη συγκεκριμένη τεχνολογία, όπως προκύπτει εμπειρικά, χρησιμοποιούνται σε μεγάλο βαθμό, αν και όχι αποκλειστικά, για τη διάδοση παράνομου περιεχομένου, δηλ. προστατευόμενων έργων χωρίς την άδεια του δημιουργού.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ανταλλαγή αρχείων μουσικών ή οπτικοακουστικών έργων δεν εμπίπτει στην εξαίρεση της αναπαραγωγής για ιδιωτική χρήση κατά το άρθρο 18 ν. 2121/1993, πρώτον, διότι στη διαδικασία αυτή εμπλέκονται μεγάλος αριθμός πρόσωπων/χρηστών του Διαδικτύου που δεν συνδέονται μεταξύ τους με στενούς οικογενειακούς ή φιλικούς δεσμούς και κατά δεύτερον, διότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του τεστ των τριών σταδίων (άρθρο 28 Γ ν. 2121/1993), καθ’ όσον η ελευθερία αναπαραγωγής εμποδίζει την κανονική εκμετάλλευση του έργου και θίγει αδικαιολόγητα τα έννομα συμφέροντα του δικαιούχου .

Πέρα από τα δίκτυα ομότιμων κόμβων χρησιμοποιούνται και άλλες τεχνολογίες για τον διαμοιρασμό αρχείων, που λειτουργούν παραβιάζοντας δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Εδώ συμπεριλαμβάνονται οι ιστότοποι αποθήκευσης αρχείων, όπως είναι το Megaupload, Hotfile, Mediafire κλπ., στους οποίους αποθηκεύουν οι χρήστες παράνομο περιεχόμενο και το καθιστούν προσιτό δημοσιεύοντας συνδέσμους που παραπέμπουν στη σχετική διαδικτυακή διεύθυνση, καθώς και οι υπηρεσίες διαδικτυακών συζητήσεων (forum) κοκ.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η έκταση της δραστηριότητας αυτής είναι τέτοια, ώστε σύμφωνα με μια μελέτη, η απώλεια προσόδων της ευρωπαϊκής πολιτιστικής βιομηχανίας για τα έτη 2008-2015 υπολογίζεται στο ποσό των 240 δισ. Ευρώ και η απώλεια θέσεων εργασίας σε 1,2 εκ. Είναι σαφές λοιπόν ότι το φαινόμενο της διαδικτυακής πειρατείας έργων έχει ολέθριες συνέπειες για τους δημιουργούς και την πολιτιστική βιομηχανία.

Για την αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού, οι εκπρόσωποι των δημιουργών και της πολιτιστικής βιομηχανίας ήγειραν αστικές αξιώσεις αποζημίωσης και άσκησαν ποινικές διώξεις κατά των διαχειριστών ιστοσελίδων ανταλλαγής αρχείων, αλλά και κατά των χρηστών, ατομικά. Τα μέτρα αυτά δεν είχαν, ωστόσο, θεαματικά αποτελέσματα και για το λόγο αυτό θεσμοθετήθηκαν μηχανισμοί επιβολής δικαιωμάτων, όπως είναι ο μηχανισμός των τριών σταδίων στη Γαλλία κ.ά. Στα ζητήματα που αφορούν τους μηχανισμούς επιβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας θα αναφερθούμε στη συνέχεια.
Θα πρέπει, προηγουμένως, να σημειώσουμε ότι το νομικό πλαίσιο που διέπει την εκμετάλλευση έργων στο ψηφιακό περιβάλλον αποτελείται, κυρίως, από την οδηγία 2001/29 (για την εναρμόνιση ορισμένων πτυχών του δικαιώματος του δημιουργού και συγγενικών δικαιωμάτων στην κοινωνία της πληροφορίας), ενώ για την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας εφαρμόζεται η οδηγία 2004/48. Και οι δύο αυτές οδηγίες έχουν ενσωματωθεί στο ελληνικό δίκαιο και συγκεκριμένα, στο ν. 2121/1993. Επίσης, η Επιτροπή της ΕΕ κατέθεσε πρόταση οδηγίας για την επιβολή ποινικών κυρώσεων με στόχο την επιβολή δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας, η οποία όμως κατέστη αντικείμενο κριτικής, διότι οι ρυθμίσεις της διέπονταν από ασάφεια και ήταν μη αναλογικές. Σχετικά με την επιβολή δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας θα πρέπει να αναφέρουμε και τη διεθνή συνθήκη ACTA, η οποία προβλέπει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη πρέπει να υιοθετήσουν σχετικά μέτρα για την αντιμετώπιση της προσβολής δικαιωμάτων στο ψηφιακό περιβάλλον.

Για την αντιμετώπιση των προσβολών της πνευματικής ιδιοκτησίας από την παράνομη διάθεση έργων μέσω του Διαδικτύου οι δικαιούχοι στράφηκαν κατά των παρεχόντων υπηρεσιών ανταλλαγής αρχείων και πέτυχαν μια πρώτη νίκη κατά της υπηρεσίας Napster, στις ΗΠΑ. Αρνητική υπήρξε ωστόσο η κρίση του Εφετείου του Άμστερνταμ (και του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ολλανδίας) όσον αφορά την ευθύνη των παροχέων στην περίπτωση του λογισμικού ανταλλαγής αρχείων KaZaA, καθώς έγινε δεκτό ότι οι διαχειριστές του ιστοτόπου μέσω του οποίου γίνονταν η διανομή του προγράμματος ανταλλαγής αρχείων δεν έφεραν ευθύνη για τις πράξεις των χρηστών και ήταν αδύνατος ο εντοπισμός των αρχείων που προσβάλλουν πνευματικά δικαιώματα. Τα συγκεκριμένα συστήματα λειτουργούσαν αποκεντρωμένα, χωρίς δηλ. να υπάρχει ένας κεντρικός κόμβος για την ανταλλαγή αρχείων και, συνεπώς, οι δημιουργού του λογισμικού δεν είχαν τη δυνατότητα επέμβασης κατά τη διαδικασία αυτή.

Παρόμοια ήταν και η κρίση αμερικανικού δικαστηρίου στην υπόθεση Metro Goldwyn Mayer v. Grokster, ωστόσο, η απόφαση αυτή ανατράπηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ, το οποίο δέχθηκε ότι οι διανομείς λογισμικού ανταλλαγής αρχείων, όπως τα Morpheus και Gnutella συνέπραξαν στην προσβολή πνευματικών δικαιωμάτων, καθώς γνώριζαν ότι το λογισμικό αυτό χρησιμοποιούνταν για παράνομη ανταλλαγή μουσικών και οπτικοακουστικών έργων και επιδίωκαν την εγκατάσταση του σε όσο το δυνατόν περισσότερους υπολογιστές, εισπράττοντας μεγάλα ποσά από διαφημίσεις στις ιστοσελίδες τους.

Αξιομνημόνευτη είναι και η απόφαση ποινικού Δικαστηρίου της Στοκχόλμης που έκρινε τους διαχειριστές της ιστοσελίδας Pirate Bay ως ενόχους για το αδίκημα της προσβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και τους καταδίκασε σε ποινές φυλάκισης, καθώς και στην καταβολή αστικών αποζημιώσεων. Το Δικαστήριο δεν δέχθηκε τον ισχυρισμό των κατηγορούμενων ότι δεν γνώριζαν τις δραστηριότητες των χρηστών, αλλά έκρινε αντίθετα ότι είναι συνεργοί στο αδίκημα της προσβολής του δικαιώματος του δημιουργού να καθιστά προσιτό το έργο του στο κοινό. Ιδίως έλαβε υπόψη του το δικαστήριο ότι η εν λόγω ιστοσελίδα φιλοξενούσε αρχεία torrent, μέσω των οποίων γινόταν δυνατή η ανταλλαγή αρχείων από τους χρήστες.

Μια άλλη τακτική των δικαιούχων είναι η άσκηση ποινικής δίωξης και η έγερση αστικών αξιώσεων αποζημίωσης κατά των χρηστών του Διαδικτύου, οι οποίοι είτε προβαίνουν σε ανάκτηση προστατευόμενων έργων είτε ταυτόχρονα μεταφορτώνουν τέτοια έργα, τα οποία καθιστούν προσιτά σε άλλους χρήστες. Η νομική θέση των χρηστών σε αυτή την περίπτωση είναι διαφορετική από αυτή των διαχειριστών ιστοσελίδων, οι οποίοι μπορεί να ισχυρισθούν ότι είναι διαμεσολαβητές υπηρεσιών της κοινωνίας της πληροφορίας, υπό την έννοια των άρθρων 12-14 της οδηγίας 2000/31/ΕΚ και ότι, ενδεχομένως, δεν φέρουν ευθύνη διότι δεν αποτελούν οι ίδιοι την αφετηρία μετάδοσης πληροφοριών ή δεν γνωρίζουν ότι οι χρήστες των υπηρεσιών τους προβαίνουν σε παράνομες δραστηριότητες. Τα δικαιώματα που θίγονται από την διακίνηση έργων χωρίς την άδεια του δημιουργού είναι δύο, το δικαίωμα αναπαραγωγής και το δικαίωμα του δημιουργού να καθιστά προσιτό το έργο του στο κοινό με άμεση επικοινωνία.

Ωστόσο, για να γίνει δυνατό να στραφούν οι δικαιούχοι κατά των πρόσωπων που διακινούν παρανόμως έργα προστατευόμενα από το δίκαιο πνευματικής ιδιοκτησίας μέσω του Διαδικτύου απαιτείται να αποκαλυφθεί η ταυτότητα του συνδρομητή που χρησιμοποιεί τα δίκτυα Ρ2Ρ για την παράνομη διακίνηση έργων. Ειδικότερα, πρέπει να γίνει ταυτοποίηση της διαδικτυακής διεύθυνσης ΙΡ που χρησιμοποιείται για το σκοπό αυτό με κάποιο πρόσωπο και τούτο, γίνεται δυνατό μόνο με τη συνεργασία με τους παροχείς πρόσβασης στο Διαδίκτυο, οι οποίοι διαθέτουν τα σχετικά στοιχεία. Τούτο, ωστόσο, θέτει ζήτημα παραβίασης των προσωπικών δεδομένων των χρηστών του Διαδικτύου, καθώς οι διευθύνσεις ΙΡ και τα στοιχεία ταυτότητας των συνδρομητών υπηρεσιών Διαδικτύου είναι προσωπικά δεδομένα, σύμφωνα με την πλέον κρατούσα άποψη.

Στην κοινοτική νομοθεσία και συγκεκριμένα, στο άρθρο 8 της οδηγίας 2004/48 προβλέπεται το δικαίωμα ενημέρωσης των δικαιούχων δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας. Συγκεκριμένα, ορίζεται ότι οι δικαστικές αρχές δύνανται να διατάσσουν την παροχή πληροφοριών, μετά από αίτημα του προσφεύγοντος, για τα δίκτυα διανομής εμπορευμάτων ή παροχής υπηρεσιών που προσβάλλουν δικαίωμα από τον παραβάτη ή/και οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο, το οποίο βρέθηκε να χρησιμοποιεί τις παράνομες υπηρεσίες σε εμπορική κλίμακα ή παρείχε, σε εμπορική κλίμακα, υπηρεσίες χρησιμοποιούμενες για την προσβολή δικαιώματος.

Το ζήτημα που ανακύπτει είναι αν από τη διάταξη αυτή και τις λοιπές διατάξεις της κοινοτικής νομοθεσίας, ιδίως από την οδηγία 2001/29 και την οδηγία 2000/31, προκύπτει η υποχρέωση των κρατών μελών της ΕΕ να θεσπίσουν διατάξεις που να υποχρεώνουν τους παροχείς πρόσβασης στο Διαδίκτυο να κοινοποιούν τα στοιχεία των συνδρομητών τους στους δικαιούχους δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, στο πλαίσιο εκκρεμούς δίκης. Το ζήτημα αυτό απασχόλησε το ΔΕΕ στην υπόθεση Promusicae κατά Telefonica, όπου ζητήθηκαν από τη δεύτερη τα στοιχεία των συνδρομητών της που χρησιμοποιούσαν το πρόγραμμα ανταλλαγής αρχείων KaZaA.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι η κοινοτική νομοθεσία δεν επιβάλλει στα κράτη μέλη να προβλέπουν, την υποχρέωση γνωστοποιήσεως των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, προκειμένου να διασφαλίσουν την αποτελεσματική προστασία του δικαιώματος του δημιουργού στο πλαίσιο αστικής δίκης. Ωστόσο, δεν απαγορεύεται να το κάνουν, αλλά στην περίπτωση αυτή πρέπει να διασφαλίζεται η ισορροπία μεταξύ των διαφόρων θεμελιωδών δικαιωμάτων που προστατεύει η κοινοτική έννομη τάξη και ιδίως με το δικαίωμα της ιδιωτικής ζωής και να μην παραβιάζεται η αρχή της αναλογικότητας. Παρόμοια ήταν η κρίση του ΔΕΕ και στην υπόθεση LSG-Gesellschaft zur Wahrnehmung von Leistungsschutzrechten GmbH κατά Tele2 Telecommunication GmbH LSG.

Ένα άλλο ζήτημα αφορά την ερμηνεία της προϋπόθεσης για παροχή πληροφοριών που είναι η προσβολή να λαμβάνει χώρα σε εμπορική κλίμακα. Ο Έλληνας νομοθέτης προέβλεψε ότι η ύπαρξη περισσότερων αντιτύπων θεωρείται επαρκής ένδειξη προσβολής σε εμπορική κλίμακα (άρθρο 63Α § 1 εδαφ. γ. Ν. 2121/1993). Στην περίπτωση της ανταλλαγής αρχείων μέσω του Διαδικτύου δεν είναι ωστόσο σαφές αν πληρούται η προϋπόθεση αυτή. Το κρίσιμο κατά την άποψη μας, στοιχείο είναι κατά πόσο γίνεται διάθεση μεγάλου αριθμού αντιγράφων έργων, η οποία εκτείνεται πέραν των ορίων της ιδιωτικής αναπαραγωγής. Η προϋπόθεση αυτή φαίνεται ότι πληρούται όταν οι χρήστες του Διαδικτύου προβαίνουν σε μεταφόρτωση αρχείων σε αόριστο αριθμό άλλων χρηστών ή ανακτούν οι ίδιοι μεγάλο αριθμό αρχείων, ενώ θα πρέπει να εξαιρούνται οι πράξεις των τελικών καταναλωτών που ενεργούν καλόπιστα, σύμφωνα με την αιτιολογική σκέψη αρ. 14 της οδηγίας 2004/48/ΕΚ.

Σημαντικός είναι ο ρόλος των παροχέων υπηρεσιών Διαδικτύου στην προσπάθεια για την καταπολέμηση της πειρατείας. Ορισμένες αποφάσεις δικαστηρίων επέβαλλαν στους παροχείς υπηρεσιών την υποχρέωση να αποκλείσουν την πρόσβαση σε ιστοσελίδες που δημοσίευαν παράνομο περιεχόμενο , ακόμα και να φιλτράρουν το περιεχόμενο που διακινείται μέσω του Διαδικτύου , ενώ με τη συμφωνία Les accord Onliveness στη Γαλλία υποχρεώνονταν να περιορίσουν την πρόσβαση των χρηστών στο Διαδίκτυο, όταν αυτοί προέβαιναν σε παράνομη ανταλλαγή αρχείων.

Ωστόσο, η νομολογία του ΔΕΕ θέτει ορισμένους σαφείς περιορισμούς ως προς τις υποχρεώσεις που μπορούν να επιβληθούν. Συγκεκριμένα, στην απόφαση Scarlet κατά Sabam κρίθηκε η δυνατότητα επιβολής μέτρων αποκλεισμού ή παρεμπόδισης κάθε μορφής αποστολής ή παραλαβής αρχείων από συνδρομητές υπηρεσιών Διαδικτύου μέσω μηχανισμού χρήσεως φίλτρου από τους παροχείς υπηρεσιών πρόσβασης Διαδικτύου. Το ΔΕΕ έκρινε ότι δεν συνάδει με το δίκαιο της Ένωσης η επιβολή υποχρέωσης προς φορέα παροχής της κοινωνίας της πληροφορίας να εγκαταστήσει τέτοιο μηχανισμό, ο οποίος θα εντοπίζει επί του συνόλου των επικοινωνιών μέσω διαδικτύου, τα διακινούμενα αρχεία με προγράμματα ανταλλαγής αρχείων, στη συνέχεια, θα εντοπίζει τα αρχεία επί των οποίων οι δικαιούχοι δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας διατείνονται ότι κατέχουν δικαιώματα, θα καθορίζει όσα αρχεία αποτελούν αντικείμενο παράνομης ανταλλαγής και τέλος, θα αποκλείει την ανταλλαγή αυτή.

Και τούτο, διότι σύμφωνα με το ΔΕΕ, η διαταγή αυτή επιβάλλει στον παροχέα υποχρέωση γενικής επιτήρησης, την οποία όμως απαγορεύει η διάταξη του άρθρου 15 § 1 της οδηγίας 2000/31/ΕΚ. Επιπλέον, μια τέτοια υποχρέωση έχει ως συνέπεια την προσβολή της επιχειρηματικής του ελευθερίας, διότι τον υποχρεώνει να θέσει σε λειτουργία ένα σύστημα πληροφορικής που είναι περίπλοκο, δαπανηρό και τον επιβαρύνει με έξοδα, κατά τούτο δε έρχεται σε αντίθεση με τη διάταξη του άρθρου 3 § 1 της οδηγίας 2004/48. Περαιτέρω, οδηγεί σε συστηματική επεξεργασία προσωπικών δεδομένων των χρηστών του διαδικτύου των οποίων τα δικαιώματα θίγονται κατ’ αυτόν τον τρόπο και, τέλος, θίγει την ελευθερία πληροφορήσεως, καθ’ ότι ενδέχεται κατά τη λειτουργία του μηχανισμού φιλτραρίσματος να αποκλείεται η επικοινωνία και νόμιμου περιεχομένου.

Οι επιπτώσεις από τη νομολογία αυτή είναι σημαντικές, καθώς καθιστά μη επιτρεπτά τα μέτρα κατά των παροχέων υπηρεσιών Διαδικτύου που συνεπάγονται το γενικό φιλτράρισμα και έλεγχο της διαδικτυακής επικοινωνίας. Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι εν γένει ανεπίτρεπτη η επιβολή μέτρων αποκλεισμού συγκεκριμένων ιστοχώρων που αποδεδειγμένα παραβιάζουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Αντιθέτως, άλλα συστήματα όπως είναι τα φίλτρα ανίχνευσης ονομάτων χώρου (DNS filter) και ηλεκτρονικών διευθύνσεων (IP address filter) που αποκλείουν την πρόσβαση σε συγκεκριμένο όνομα χώρου, από την ιστοσελίδα του οποίου διακινείται παράνομο περιεχόμενο, δεν είναι αθέμιτα, όπως το παραπάνω σύστημα γενικού ελέγχου της διαδικτυακής επικοινωνίας.

Ένα άλλο σύστημα επιβολής δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, το οποίο στηρίζεται στη συνεργασία των δικαιούχων με τους μεσολαβητές υπηρεσιών Διαδικτύου και τις κρατικές αρχές είναι η διαδικασία τριών σταδίων ή riposte graduée), η οποία θεσπίσθηκε στη Γαλλία και ακολουθείται και από άλλες χώρες. Το σύστημα αυτό, όπως είναι σε ισχύ σήμερα, προβλέπει ότι η ανεξάρτητη Αρχή Hadopi λαμβάνει πληροφορίες σχετικά με χρήστες που με τις πράξεις τους παραβιάζουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, από ορκωτούς εμπειρογνώμονες που ορίζονται από ομάδες δικαιούχων και οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης. Ακολούθως, η Αρχή ταυτοποιεί τους χρήστες ζητώντας πληροφορίες από τους παροχείς πρόσβασης στο Διαδίκτυο και αποστέλλει ειδοποιήσεις σε αυτούς, καλώντας τους να μην χρησιμοποιούν τη διαδικτυακή τους σύνδεση για παράνομη ανταλλαγή αρχείων. Εάν η Αρχή διαπιστώσει ότι μετά από διάστημα έξι μηνών, ο ίδιος χρήστης επαναλάβει τη δραστηριότητα του αυτή, του αποστέλλει νέα ειδοποίηση, ενώ σε περίπτωση νέας παράβασης αποστέλλει σχετικό φάκελο στον αρμόδιο Εισαγγελέα που κρίνει αν θα ασκηθεί ποινική δίωξη στο πρόσωπο του χρήστη και να διατάξει τη διακοπή της σύνδεσης στο Διαδίκτυο. Εφόσον η υπόθεση οδηγηθεί σε ποινικό δικαστήριο, το δικαστήριο είναι αρμόδιο να επιδικάσει και αποζημίωση στους δικαιούχους.

Η διαδικασία των τριών σταδίων, κατά την άποψή μας, είναι λιγότερο επαχθής για τους χρήστες, διότι τους απευθύνονται δύο προειδοποιήσεις προτού τους ασκηθεί δίωξη και τους επιβληθεί η διακοπή της σύνδεσης τους με το Διαδίκτυο. Για τον σεβασμό των προσωπικών δεδομένων προβλέπεται, άλλωστε, ότι τα στοιχεία που αφορούν την παράνομη ανταλλαγή αρχείων συλλέγονται από ορκωτούς εμπειρογνώμονες και αποστέλλονται για επεξεργασία στην ανεξάρτητη Αρχή, ενώ τηρείται και η αρχή της αναλογικότητας. Βεβαίως, η διακοπή της σύνδεσης του χρήστη στο Διαδίκτυο συνιστά περιορισμό του δικαιώματος στην ελεύθερη έκφραση, ωστόσο είναι αναγκαίο μέτρο και ηπιότερο, όπως προαναφέρθηκε, από την άμεση άσκηση κατασταλτικών μέτρων.

Ολοκληρώνοντας θέλω να σημειώσω ότι τόσο η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο όσο και η οδηγία για την επιβολή των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας πρόκειται να αναθεωρηθούν και πιστεύουμε ότι η εισαγωγή διατάξεων που θα καταστήσουν ευχερέστερη την επιβολή δικαιωμάτων των δικαιούχων στο ψηφιακό περιβάλλον θα λειτουργήσει θετικά και θα ανατρέψει τη σημερινή κατάσταση της ανομίας.









Σάββατο 12 Μαΐου 2012

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΣΤΑ ΟΜΟΤΙΜΑ ΔΙΚΤΥΑ (PEER-TO-PEER)




ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΕΜΠΟΡΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ
ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΜΕ ΘΕΜΑ: ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ ΣΤΑ ΟΜΟΤΙΜΑ ΔΙΚΤΥΑ (PEER-TO-PEER)

Ομιλητές:
Ιωάννης Ιγγλεζάκης, Επικ. Καθηγητής Νομικής Σχολής ΑΠΘ
Ασπασία Τσαούση, Λέκτορας Νομικής Σχολής ΑΠΘ

Τετάρτη 16 Μαΐου 2012
Ώρα 8.30 μ.μ.

Στο καφέ-χώρο εκδηλώσεων The Barrister, Φράγκων 3 – Θεσσαλονίκη

Πέμπτη 3 Μαΐου 2012

Ρυθμίσεις για το ηλεκτρονικό δημόσιο έγγραφο




Με την υπ' αριθ. ΥΑΠ/Φ.40/4/3/1031 Απόφαση του Υπουργού Διοικητικής Μεταρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (ΦΕΚ Β΄ 1317/23-4-2012) διατυπώνονται κανόνες για το ηλεκτρονικό δημόσιο έγγραφο και τη διακίνηση δημοσίων ηλεκτρονικών εγγράφων. Οι κανόνες αυτοί διέπονται από σαφήνεια και ακρίβεια. Το πεδίο εφαρμογής καθορίζεται στο άρθρο 2 όπου ορίζεται ότι η Υπουργική Απόφαση αφορά τα έγγραφα που συντάσσονται, εκδίδονται ή διακινούνται από τις δημόσιες υπηρεσίες και φορείς του Δημόσιου Τομέα με τη χρήση Τεχνολογιών Πληροφορικής και Επικοινωνιών, με τους περιορισμούς και τις διακρίσεις του άρθρου 5
του Ν. 2690/1999. Επίσης, ρυθμίζονται τα θέματα που αφορούν τις διαδικασίες έκδοσης των ηλεκτρονικών δημοσίων εγγράφων, το κύρος και την αποδεικτική ισχύ τους, την πρόσβαση σε αυτά, τη διακίνησή τους καθώς και τα πρότυπα και τις τεχνικές προδιαγραφές της μορφής τους και κάθε άλλο σχετικό θέμα.

Η Υπουργική Απόφαση περιέχει ενδιαφέροντες ορισμούς, τους οποίους παραθέτουμε αυτούσιους:

1. Ηλεκτρονικό Δημόσιο Έγγραφο κάθε ηλεκτρονικό έγγραφο με την έννοια του άρθρου 3 του Ν. 3979/2011 που εκδίδεται από δημόσια υπηρεσία ή φορέα από το οποίο προκύπτει με μηχαναγνώσιμο τρόπο η εκδούσα αρχή, η ημερομηνία έκδοσης και είναι δυνατή η ανίχνευση οποιασδήποτε αλλοίωσης του ηλεκτρονικού εγγράφου μετά την έκδοση ή υπογραφή του.
2. Μεταδεδομένα ηλεκτρονικών εγγράφων: Σύνολα πληροφορίας που συνοδεύουν και χαρακτηρίζουν τα ηλεκτρονικά έγγραφα και επιτρέπουν την ανεύρεση, κατανόηση και επιβεβαίωση της γνησιότητάς τους από ανθρώπους ή συστήματα.
3. Μορφότυπος ηλεκτρονικών εγγράφων συνδυασμός προτύπων και τεχνικών προδιαγραφών που συνθέτουν τη μορφή ενός ηλεκτρονικού εγγράφου.
4. Ωφέλιμο φορτίο ηλεκτρονικού δημόσιου εγγράφου: Αποτελεί το μέρος του ηλεκτρονικού εγγράφου που περιλαμβάνει όλη την επιχειρησιακή πληροφορία ενός εγγράφου και ακολουθεί είτε κάποιο διεθνές ή διαδεδομένο πρότυπο ηλεκτρονικού εγγράφου είτε προκύπτει από την ψηφιοποίηση ενός εγγράφου που ήταν σε έντυπη μορφή.
5. Ηλεκτρονική Θυρίδα: Ηλεκτρονικός χώρος στον οποίο τηρούνται με ασφάλεια ηλεκτρονικά έγγραφα μεταξύ των οποίων και αυτά που προκύπτουν από τις συναλλαγές του κατόχου της (πολίτη ή επιχείρησης) με τη διοίκηση. Η πρόσβαση στα ηλεκτρονικά έγγραφα της θυρίδας δίνεται κατόπιν εξουσιοδότησης που χορηγεί ο κάτοχός της. Η ηλεκτρονική θυρίδα παρέχει επιβεβαίωση λήψης του εγγράφου στον αποστολέα.

Στο άρθρο 3 ορίζονται τα πρότυπα και δομικά στοιχεία των ηλεκτρονικών δημοσίων εγγράφων. Συγκεκριμένα προβλέπεται ότι κάθε έγγραφο περιλαμβάνει το ωφέλιμο φορτίο του, τα μεταδεδομένα που το χαρακτηρίζουν, καθώς και στοιχεία που επιβεβαιώνουν τη γνησιότητά του. Η γνησιότητα του εγγράφου επιβεβαιώνεται με ψηφιακή υπογραφή.

Πιο πέρα, στο άρθρο 4 ρυθμίζεται η διαδικασία έκδοσης ηλεκτρονικού δημόσιου εγγράφου. Συγκεκριμένα προβλέπεται ότι τα εν λόγω έγγραφα παράγονται είτε πλήρως αυτοματοποιημένα μέσω ειδικού πληροφοριακού συστήματος που συνθέτει κατάλληλα στοιχεία δεδομένων, είτε μέσω ηλεκτρονικής εφαρμογής γραφείου, είτε μέσω ψηφιοποίησης έντυπου εγγράφου.

Ως προς το κύρος και την αποδεικτική ισχύ τους, τα ηλεκτρονικά αντίγραφα που παράγονται με χρήση ΤΠΕ σύμφωνα με το άρθρο 14 ν. 3979/2011 έχουν ισχύ ακριβούς αντιγράφου.

Τέλος ορίζονται τεχνικές λεπτομέρειες για την ασφαλή διακίνηση ηλεκτρονικών εγγράφων στο άρθρο 6 και θέματα πρόσβασης και χορήγησης ηλεκτρονικών δημοσίων εγγράφων στο άρθρο 7.